U bevindt zich hier: Startpagina / Tips & Tricks / Oven temperatuur meten met cone’s

Oven temperatuur meten met cone’s

Veel ovens zijn uitgerust met een digitale controller met daaraan een thermokoppel die door de ovenwand heen gaat. Maar is dit de ultieme manier van meten van de temperatuur in de oven? Ja en nee…. Het thermokoppel geeft de temperatuur aan die op dat ogenblik de omgeving van het thermokoppel ook heeft. En ook geeft het niet aan of het glazuur wel de temperatuur kan volgen.

Bijvoorbeeld, als men stookt met, laten we eens een raar getal noemen, 400 graden per uur. Dat zou dus betekenen dat de temperatuur in de oven na 3 uur op de 1200 graden is. En dat meet de thermokoppel ook. Klaar? Nee. Een grote kans is dat als je je oven laat afkoelen, dat het glazuur geeneens gelukt is. Waaraan ligt dat dan?

Glazuur moet “rijpen”. De heer Seger (van de Seger formule) was daar ook al druk mee bezig en kwam er achter dat als men de temperatuur 150 graden per uur verhoogde, het glazuur mooi rijpte. De chemische reacties van de grondstoffen die in het glazuur zit, konden dan rustig hun werk doen en het glazuur werd zoals men verwacht had. Zie het als groente koken. Als het water kookt, wil het nog niet zeggen dat de groente gaar is.

Te snel gestooktTe snel gestookt

Het gaat om de hoeveelheid warmte die je er in stopt, niet of het de temperatuur heeft gehaald. Dit "rijpen" of "garen" onstaat door de juiste "heatwork". Kijk je hier goed naar, dan behaal je vaak ook een goed resultaat.

Large conesLarge cones

Goed, als het thermokoppel dan alleen de juiste temperatuur meet, hoe kom je er dan achter of je glazuur voldoende rijpt? Door gebruik te maken van Large cone’s, met of zonder voet. Mini cones werken niet, die zijn alleen geschikt voor een kiln-sitter. De Large cone`s hebben dezelfde eigenschappen als je glazuur, omdat ze vaak uit dezelfde grondstoffen bestaan. Je zet ze onder een lichte hoek op een steun en kan aan de kromming afmeten van de cone of de hoeveelheid energie (warmte) goed is geweest.

Heb je problemen met het glazuur, dan is dit een mooi ijkingsmiddel. Is het goed, dan kun je alvast één punt afkruisen, je oven is oké. Laten we eens gaan kijken hoe we dat opstellen.

 Oké, hoe doe je dat dan?

Je hebt twee verschillende cones. De minicones zijn niet bruikbaar. Deze worden in een kiln gebruikt onder andere omstandigheden. Je kunt alleen de Large cones gebruiken, die zoals het woord al zegt, groot zijn. Daar zijn twee soorten in, die met voet kunnen zelfstandig staan maar diegene die dat niet hebben, hebben een blokje nodig waarin je ze kunt zetten. Ik gebruik de laatste variant.

Je gebruikt er altijd drie. De eerste wordt een “guide cone” genoemd, de tweede is een “witness cone” en de derde is een “guard cone”.

Hiernaast zie je een voorbeeld van hoe de cones worden opgesteld en hoe het er uiteindelijk uit zal gaan zien, als het goed gegaan is.

Er zit nog een adertje onder het gras. Als je kijkt naar de lijst van cones, dan zie je daar een aantal verschillende grades bij een cone staan. Bijvoorbeeld: Cone 6 buigt door op 1220 graden als je 60 graden per uur stookt. Maar buigt pas door op 1240 graden als je op 150 graden per uur stookt! Heatwork is weer het magische woord!

Hoe cones uiteindelijk zouden moeten werken.Hoe cones uiteindelijk zouden moeten werken.

 Guide cone

Dit is de eerste cone en deze is altijd lager in temperatuur dan dat je eigenlijk wil behalen. Bijvoorbeeld, als je de temperatuur van 1222 graden wil controleren, dan neem je voor de eerste cone een cone 5. Deze is voor 1196 graden. Dat betekend dat deze uiteindelijk helemaal moet ombuigen. En dat mag best gewoon plat zijn. Let wel op bij het kopen van de cones, de temperatuur kan soms anders zijn dan dat ik nu opnoem. Dat is namelijk afhankelijk van de stooksnelheid (zie eerdere commentaar).

Witness cone

De manier waarop je de gebogen cone meet

De "Witness cone" word ook wel eens de "target cone" genoemd. Logisch, want deze moet de uiteindelijk, door jou geschatte, uitslag geven. Deze cone buigt ook, maar geeft de temperatuur die gehaald is aan. Het aantal graden dat de cone buigt, geeft de temperatuur aan. Is deze 90 graden gebogen (of zoals ook wel eens wordt gezegd, six o’clock) dan is de goede temperatuur gehaald. Om dat te meten zijn er handige grafiekjes voor gemaakt die je achter de cone houd (zie links, afbeelding). In het voorbeeld hiervoor, zou dit cone 6 zijn, en deze cone zou dan 90 graden gebogen moeten zijn. Eén voor de opzichzelfstaande cone en één voor de cone die je in een blok moet zetten.

 Guard cone

Dit is de beveiliging. Als deze te ver ombuigt, dan is de temperatuur meestal te hoog geweest. Maar, hier zit een adertje onder het gras. Pendel je, dan gaat deze ook iets buigen. Het gaat om de hoeveelheid energie die je er in stopt, weet je nog? Heatwork! Ga je dus pendelen dan is dat te vergelijken met een kleine temperatuursverhoging of groot afhankelijk van de tijdsduur van het pendelen. Ik pendel 30 minuten op 1220 en bereik daardoor een heatwork van 1240 graden! 20 graden hoger dan de insgestelde tijd! Dit zie je natuurlijk ook terug bij je "Witness cone".

Al deze cone zijn dus gemaakt om te buigen. De rede waarom je drie cones gebruikt is als er één faalt, kun je nog altijd de temperatuur uit de overige twee berekenen. Als er twee of meer van zijn gebroken, dan is de snelheid waarmee gestookt is, te groot.

De guard cone staat hier nog rechtop.De guard cone

Overigens, als je glazuur stookt en je wilt het snel doen, stook dan de laatste paar honderd graden wel op ongeveer 150 graden per uur. Dat gaat ook vrijwel altijd goed. Glazuur word pas de laatste 300 graden "gaar". Dit geld trouwens niet voor effect glazuren.

Oké, maar hoe zet ik ze neer?

Sommige cones kun je zelfstandig neerzetten. Dat is gemakkelijk, ze hebben geen steun nodig en ze staan gelijk onder de goede hoek. Andere cones kun je beter in een standaard neerzetten. Deze kun je kopen of zelf maken. Je kunt ze uit vuurvaste ovensteen krassen of van klei maken. Maak je ze van klei, houd dan wel rekening met het feit dat de meeste klei maar een aantal stoken kan hebben en uiteindelijk barst. Zoek klei met veel kaolin en weinig ijzeroxide, dat werkt het beste. De cones die speciaal zijn voor in een houder, staan in de houder ook meestal onder een hoek van 10 graden.

Op welke plek moet ik ze neer zetten?

Cones in ovenCones in oven

Heb je een kijkoog in je oven, dan is het handig om ze voor dat oog te zetten. Niet direct voor het oog, want dan zouden de cones door de luchtverplaatsing beïnvloedt kunnen worden. Zet ze op een plek waar je ook je keramiek zou neer zetten.

Heb je geen kijkoog in je oven, zet ze dan niet in het midden maar op de helft van het midden en de buitenkant van de plaat. Dus op ongeveer 1/3 van je oven. Het mooiste is als je twee conepack's neerzet, één bijna beneden en één bijna aan de bovenkant van je oven. Zet je maar 1 setje neer, zet hem dan in het midden van je oven. Houd wel genoeg ruimte (een centimeter of drie) rondom de cones en houd rekening dat ze om moeten kunnen vallen.

Wil je op zoek naar de cold en hotspots in je oven? Zet ze dan bovenaan en onderaan in de oven, ook weer waar je anders je keramiek neer zou zetten. Je ziet dan hoe je oven stookt. Met die kennis kun je ook je oven vullen. Stook nooit alleen met de cones, stook ze samen met je keramiek. Dat is het meest betrouwbaar.

 Is het geschikt voor elke oven?

Anders dan ik eerder schreef, blijkt het dat cones geschikt zijn voor zowel gas, hout en electrische ovens.

Tegenwoordig zijn er ook bullers ringen. Dit zijn ringen die niet buigen maar krimpen. Met een micronmeter of een veritas meter kun je dan de krimp meten en daaruit de behaalde temperatuur halen. Het voordeel is dat je maar één ring hoeft te plaatsen in plaats van drie!

Tot zover de “oude” techniek die nog tot op vandaag goed betrouwbaar is. Maak er gebruik van!